Kiến thức cần nhớ về tính quy luật của hiện tượng di truyền

loading...

Quy luật di truyền là một chủ đề khó trong học tập môn sinh học. Dưới đây là một số kiến thức cần nhớ được hệ thống hóa ngắn gọn dành cho ôn thi đại học môn Sinh học.




I. Bảng phân loại các QLDT 

Hệ thốngDT	Vị trí gen	Số TT	Số cặp gen/NST	Tên quy luật	Tỷ lệ KHcơ bản	Tỷ lệ khi lai PT
Trong nhân	NST thường	1	1/1	Phân li	3:1	1:1
		2	2/2	PLĐL	9:3:3:1	1:1:1:1
		1	2/2	Tương tác	Bổ sung:  9:7; 12:3:1; 9:3:3:1;	3:1; 1:2:1; 1:1:1:1
					cộng cộng: 15:1	3:1
		2	2/1	LK hoàn toàn	3:1	1:1
		2	2/1	Hoán vị	Phụ thuộc f	Phụ thuộc f
	NST GT	2	2/1	LKGT	Phụ thuộc loại nhiễm sắc thể.	Phụ thuộc loại nhiễm sắc thể mang gen.
Ngoài nhân	TBC	1	1/1	DT ngoài nhân	KH giống mẹ	KH giống mẹ

II. Nội dung các QLDT

1. Phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen (Phương pháp lai và phân tích con lai)

B1: Tạo các dòng thuần chủng về từng cặp tính trạng bằng cách cho cây tự thụ phấn qua nhiều thế hệ

B2: Lai các dòng thuần chủng với nhau rồi phân tích kết quả ở đời F₁, F₂ và F₃

B3: Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai sau đó đưa ra giả thuyết giải thích kết quả

B4: Tiến hành thí nghiệm chứng minh cho giả thuyết của mình

2. Quy luật di truyền phân li, phân li độc lập (Menđen)

Quy luật	Phân li	Phân li độc lập
Thí nghiệm	Ptc: Hạt vàng, trơn x Hạt xanh, nhănF1     Hạt vàng trơn  x F1 Hạt vàng, trơn F2 :  9 VT: 3 VN : 1XT : 1XN	Ptc: Hạt vàng x Hạt xanhF1     Hạt vàng   x F1 Hạt vàng F2 :  3 Vàng : 1 Xanh
Nội dung	Mỗi tính trạng do một cặp alen quy định, một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ mẹ. Các alen tồn tại trong tế bào một cách riêng rẽ, không hoà trộn vào nhau. Khi hình thành giao tử, các thành viên của một cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nên 50% số giao tử chứa alen này còn 50% giao tử chứa alen kia.	Các cặp alen quy định các tính trạng khác nhau nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau thì phân li độc lập và tổ hợp tự do (ngẫu nhiên) trong quá trình hình thành giao tử .
Cơ sở tế bào học	+ Trong tế bào sinh dưỡng, các NST luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng và chứa các cặp alen tương ứng.+ Khi giảm phân tạo giao tử, mỗi NST trong từng cặp tương đồng phân li đồng đều về các giao tử dẫn đến sự phân li của các alen tương ứng và sự tổ hợp của chúng qua thụ tinh dẫn đến sự phân li và tổ hợp của cặp alen tương ứng.	+ Các cặp alen nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau.+ Sự phân li độc lập và tổ hợp ngẫu nhiên của các cặp NST tương đồng trong giảm phân hình thành giao tử dẫn đến sự phân li độc lập và sự tổ hợp ngẫu nhiên của các cặp alen tương ứng.
Ý nghĩa	Giải thích tại sao tương quan trội lặn là phổ biến trong tự nhiên, hiện tượng trội cho thấy mục tiêu của chọn giống là tập trung nhiều tính trội có giá trị cao.Không dùng con lai F1 làm giống vì thế hệ sau sẽ phân li do F1  có kiểu gen dị hợp.	+ Là cơ sở góp phần giải thích tính đa dạng phong phú của sinh vật trong tự nhiên, làm cho sinh vật ngày càng thích nghi với môi trường sống.+ Là cơ sở khoa học của phương pháp lai tạo để hình thành nhiều biến dị, tạo điều kiện hình thành nhiều giống mới có năng suất và phẩm chất cao, chống chịu tốt với điều kiện bất lợi của môi trường. Nếu biết được các gen nào đó là phân li độc lập có thể dự đoán được kết quả phân li kiểu hình ở đời sau.

3. Tương tác gen

- Tương tác gen : Là sự tác động qua lại giữa các sản phẩm của gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.

	Tương tác bổ sung	Tương tác cộng gộp
Khái niệm	Là trường hợp 2 alen của 2 gen không alen cùng bổ sung cho nhau để hình thành tính trạng mới	Một tính trạng bị chi phối bởi nhiều 2 hay nhiều cặp gen không alen trong đó mỗi gen cùng loại (trội hoặc lặn) góp phần như nhau vào sự hình thành tính trạng
Ví dụ	Ptc: hoa trắng x hoa trắngF1       Hoa đỏ  x F1 Hoa đỏ F2 :  9 hoa đỏ : 7 hoa trắng	P: Lúa mì hạt đỏ x hạt trắngF1       Hạt đỏ  x F1 Hạt đỏ F2:    15 hạt mầu đỏ : 1 hạt màu trắng.
Giải thích	- Sự có mặt của 2 alen trội nằm trên 2 NST khác nhau quy định hoa đỏ- Khi chỉ có 1 trong 2 gen trội hoặc không có alen trội nào quy định hoa trắng	F1: màu hạt đỏ nhưng độ đậm nhạt phụ thuộc số gen trội có mặt trong KG. Gen trội càng nhiều thì màu đỏ càng đậm (từ đỏ thẫm đến đỏ nhạt)
Ý nghĩa	Làm tăng xuất hiện biến dị tổ hợp, xuất hiện tính trạng mới chưa có ở bố mẹ. Mở ra khả năng tìm kiếm những tính trạng mới trong công tác lai tạo giống.

4. Gen đa hiệu

- Gen đa hiệu là hiện tượng một gen có thể tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau.

- Ví dụ: Gen HbA ở người quy định sự tổng hợp chuỗi b-hemôglôbin bình thường gồm 146 axit amin.Gen  đột biến HbS  cũng  quy định sự tổng hợp chuỗi b-hemôglôbin bình thường gồm 146 axit amin, nhưng chỉ khác một axit amin ở vị trí số 6 (axit amin glutamic thay bằng valin). Gây hậu quả làm biến đổi hồng cầu hình đĩa lõm thành hình lưỡi liềm ” Xuất hiện hàng loạt rối loạn bệnh lí trong cơ thể.



5. Liên kết gen và hoán vị gen (Morgan)

	Liên kết gen	Hoán vị gen
Thí nghiệm	Ptc: ♀Thân xám, c.dài      x       ♂Thân đen, c.cụtF1 :           100% thân xám, cánh dài Lai phân tích. F1 F1     ♂ T.xám, c.dài  x  ♀ T.đen, c.cụt Fa:           1 TX, CD : 1 TĐ, C cụt	Ptc: ♀Thân xám, c.dài      x       ♂Thân đen, c.cụtF1 :           100% thân xám, cánh dài Lai phân tích. F1 F1     ♀T.xám, c.dài  x ♂   T.đen, c.cụt Fa:           0,41 TX, CD : 0,41 TĐ, C cụt : 0,09TX, CC: 0,09 TĐ, CD
Nội dung	Các gen trên cùng 1 NST phân li cùng nhau và làm thành nhóm  gen liên kết.	Trong quá trình giảm phân, các NST tương đồng có thể trao đổi các đoạn tương đồng cho nhau dẫn đến hoán vị gen, làm xuất hiện tổ hợp gen mới.
Đặc điểm	Số nhóm liên kết ở mỗi loài tương ứng với số NST trong bộ đơn bội(n) của loài đó.Số nhóm tính trạng liên kết tương ứng với số nhóm gen liên kết	Sự trao đổi chéo giữa các crômatit khác nguồn gốc của cặp NST tương đồng dẫn đến sự trao đổi (hoán vị) giữa các gen trên cùng một cặp NST tương đồng. Các gen nằm càng xa nhau thì lực liên kết càng yếu, càng dễ xảy ra hoán vị gen
Ý nghĩa	- Hạn chế xuất hiện biến dị tổ hợp, đảm bảo sự duy trì bền vững từng nhóm tính trạng quy định bởi các gen trên cùng một NST.- Trong chọn giống, nhờ liên kết gen mà chọn được những nhóm tính trạng tốt luôn luôn đi kèm với nhau.	Hoán vị gen làm tăng tần số biến dị tái tổ hợp, tạo điều kiện cho các gen quý có dịp tổ hợp lại với nhau ® cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc nhân tạo và chọn lọc tự nhiên, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hoá.+ Dựa vào kết quả phép lai phân tích có thể tính được tần số hoán vị gen, tính được khoảng cách tương đối giữa các gen rồi dựa vào quy luật phân bố gen theo đường thẳng mà thiết lập bản đồ di truyền

Kiến thức cần nhớ về tính quy luật của hiện tượng di truyền

_________________
Quan trắc môi trường, quan trắc môi trường định kỳ, dịch vụ quan trắc môi trường, phân tích mẫu môi trường, phòng thí nghiệm môi trường, công ty môi trường uy tín, dịch vụ môi trường Hà Nội, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, ĐTM, tư vấn môi trường, hồ sơ môi trường doanh nghiệp, xin giấy phép môi trường, lập báo cáo ĐTM, lập kế hoạch bảo vệ môi trường, đăng ký sổ chủ nguồn thải, báo cáo công tác bảo vệ môi trường, hồ sơ cấp phép xả thải, giấy phép môi trường, hồ sơ môi trường cho nhà máy sản xuất, tư vấn thủ tục môi trường, phân tích nước thải, khí thải, bụi, lấy mẫu quan trắc nước thải, lấy mẫu khí thải ống khói, đo đạc môi trường lao động, đo tiếng ồn, độ rung, ánh sáng, đo vi khí hậu nơi làm việc, dịch vụ môi trường cho nhà máy, hồ sơ môi trường cho cơ sở sản xuất, báo cáo môi trường cho khu công nghiệp, hồ sơ môi trường cho trạm xăng, nhà hàng, khách sạn, quan trắc môi trường Hà Nội, tư vấn môi trường Hà Nội, công ty môi trường tại Hà Nội, lập hồ sơ môi trường Bắc Ninh, lập hồ sơ môi trường Hưng Yên, lập hồ sơ môi trường Hải Phòng, dịch vụ môi trường Hưng Yên,dịch vụ môi trường Hà Nội,dịch vụ môi trường Bắc Ninh,dịch vụ môi trường Phú Thọ,quan trắc môi trường định kỳ, dịch vụ quan trắc môi trường, quan trắc nước thải, khí thải, không khí, phân tích mẫu nước, mẫu đất, khí thải, đo môi trường lao động, tiếng ồn, vi khí hậu, lập hồ sơ môi trường doanh nghiệp, tư vấn lập báo cáo ĐTM, kế hoạch bảo vệ môi trường, đề án bảo vệ môi trường đơn giản, báo cáo công tác bảo vệ môi trường, xin giấy phép môi trường, giấy phép xả thải, sổ đăng ký chủ nguồn thải, giấy phép khai thác nước ngầm, cấp phép xử lý chất thải nguy hại, tư vấn môi trường trọn gói, tư vấn hồ sơ môi trường nhà máy, dịch vụ môi trường cho khu công nghiệp, tư vấn pháp lý môi trườn, đo tiếng ồn nơi làm việc, đo độ rung, ánh sáng, bụi, khí độc, đo vi khí hậu, hơi khí độc, nhiệt độ, đánh giá điều kiện lao động, báo cáo ĐTM là gì, thủ tục xin giấy phép môi trường, chi phí quan trắc môi trường bao nhiêu, quy trình quan trắc môi trường định kỳ, hồ sơ môi trường doanh nghiệp gồm những gì, thời gian thực hiện hồ sơ môi trường, quy định mới về bảo vệ môi trường, mẫu báo cáo quan trắc định kỳ, quan trắc môi trường , quan trắc môi trường định kỳ , phân tích mẫu nước , phân tích mẫu khí thải , đo môi trường lao động , đo tiếng ồn , đo bụi , đo vi khí hậu , lấy mẫu nước thải , đo ánh sáng , quan trắc khí thải ống khói , đo hơi khí độc , đo vi sinh trong không khí, báo cáo ĐTM , kế hoạch bảo vệ môi trường , đề án bảo vệ môi trường , hồ sơ môi trường doanh nghiệp , hồ sơ môi trường nhà máy , báo cáo công tác bảo vệ môi trường , báo cáo quản lý chất thải , hồ sơ xả thải, xin giấy phép môi trường , giấy phép xả thải , đăng ký sổ chủ nguồn thải , giấy phép khai thác nước ngầm , giấy phép xử lý chất thải nguy hại , hồ sơ cấp phép môi trường,
_________________